Ekim ayının sonlarında çıkan haberlerde, BBC suçlamaların 125 milyar doları aştığı Emekli Maaşı fon sisteminde zimmete para geçirmekle suçlananlardan birinin İran’dan kaçtığı bildirildi. İran BBC tarafından haber teyit edildi.

İran’ın “Ekonomik Mirajı” rehinini rehin alan rejim devam edinceye kadar alternatif olarak nefes alamadan çöktü. İran hızlı ve eş zamanlı bir şekilde Irak’la [Humeyni lehine] savaşa girdi ve şimdiye kadar ki yaptırımlar İran’ı etkiledi. İran Hazinesi, İran’ın topraklarını değil, İslam devrimini savunmak için petrol dolarını askeri operasyonlara zorla harcadıktan sonra boşaldı.

İran’ın bankacılık sistemi gecikmiş kredi ödemelerinin yüksek oranda olması ve banka varlıklarındaki sabit varlıkların (çoğunlukla gayrimenkul) yüksek payı gibi ciddi sorunlarla karşı karşıya kalmasının en önemli sorunlarından biri.

İran’da son on yıllarda, finansal ve kredi kurumlarındaki iflas da ekonomiyi etkiledi.

İran BBC tarafından yayınlanan en son Merkez Bankası istatistiklerine göre, Temmuz ayı sonunda likidite hacmi, yaklaşık 293.500 milyon dolarlık para yatırımı (yatırım mevduatı ve tasarruf türleri ile uzun vadeli mevduat türleri) olan 324.250 milyon dolardan fazla ulaştı ve 40.750 milyon dolarlık para, mevduat türleri ziyaretler ve banknotlar halkın elindedir.

Raporda, finansal ve kredi enstitülerindeki mevduatların %10’undan fazlasının ülkenin toplam likiditesi olduğu belirtiliyor. Şimdi, IRGC destekli enstitü tarafından çalınan (2–4 milyon kişilik) mevduat sahipleri mevduatlarını istiyor ancak aslında geri vermek için daha fazla para yok. Ülkede, bankacılık sistemi krizinin diğer boyutlarını ortaya koyan 6.000’in üzerinde resmi olmayan mali ve kredi kurumları tespit edildiği iddia edildi. Ancak insanlar ısrarla bankanın tabelasının kurumların yönetim kurulu veya üstbilgi başlıklarına saldırıldığını söylüyor. İranlı ekonomistlerin çoğu IRGC destekli enstitülerin kara para aklama için çalıştığına, kirli paralar broker (IRGC acenteleri) tarafından finansal ve bankacılık sistemlerine gönderildiğine inanıyor ve bu para daha sonra karmaşık yöntemlerle birden fazla hesaba aktarılıyor.

İslam Devrim Muhafızları Ordusu  (IRGC) yönteminde, büyük ölçüde kanunsuz olan birincil gelirlerden gelen fiziksel para (faturalar) finansal kurumlara enjekte ediliyor. Daha sonra IRGC, para aklamanın normalleştirilmesi için sıradan insanlardan para almak için finansal ve kredi kurumlarını kuruyor. Fakat asıl problem mevduatın muhtemelen iki yöntemle tahrip edildi; 1. IRGC para yağmalama, çünkü sorumluluk sahibi kimse yok. 2. IRGC’nin finansal sistemi yönetmek için iyi bir planı yok.

Kimliği güvenlik amaçlı gizlenmiş bir İran ekonomisi uzmanı,

Emeklilik fon sistemi, emeklilik sonrası ekonominin bir kısmının çalışanlarının finansal geleceğini temin etmek üzere İran’da kurulmuştur. Emeklilik fonlama sistemi genellikle yatırım ve ekonomik uzmanları tarafından gerçekleştirilmekle birlikte, birçok yapısal eksiklik bulunmaktadır.

Hem emeklilik fon sistemi hem de finansal ve kredi enstitüleri önemli sorunlarla karşı karşıya; çünkü; 1. Devlet destekli kurumlardır. 2. Kurumların nitelikli yönetimi yoktur. 3. Kurumlar, siyasi ve ekonomik yolsuzluklarla enfekte. 4. Kurumlar iflas ediyor. 5. Ana yatırımcılar, hükümet çalışanları, sistem kararında rol oynamazlar. Yerel kaynaklar, aslında sistemin herhangi bir şeffaflık olmadığını söylüyor.

IRGC acenteleri için finans ve kredi enstitülerinin (Bankacılık sistemi kuralları olmaksızın) çekiciliği, daha yüksek kâr oranları ve daha iyi hizmet, önemli karlılık ve yöneticiler ve hissedarlar tarafından gökbilimsel imkânlar edinme imkanı gibi marjlar ve yasallaştırma imkânı Gayri resmi ekonomik faaliyetlerden para akışı (kara para aklama).

İran’da finans ve kredi kuruluşları nasıl kuruldu:

Şii tüccarlar ve tüccarlar, Şah döneminde bankacılık sisteminin bozulduğuna inandıkları için Farsça olarak “Gharz-el-Hasan” olarak adlandırılan resmi olmayan İslami kurumlar kurdu. İslam’da herhangi bir gasp yasaktır.

Camiler ve dini merkezler aynı zamanda piyangoların ödünç verileceği şekilde bazı kurumlar da kurdu.

1979 Devrimi’nden sonra İslami kurumlar, denetleyici makamlar tarafından denetlenmeksizin yaygın bir şekilde “meşrulaştırma” biçiminde pratik yapıyor ve pratik bir şekilde zevk alıyorlardı. Daha sonra IRGC veya devlet bağlı bölümleri tarafından Finans ve Kredi Kurumları kuruldu. Örneğin, Bonyad Finans ve Kredi Kurumu 80’lerin sonlarında kuruldu. Bonyad Finans ve Kredi Kurumu, IRGC’nin Mostazafan İslam Devrimi Vakfı’na bağlı Sina Bank adını vermeyi sürdürüyor. Gharz-ı Hassan’ın İran’daki kuruluşları 80’li yılların sonlarında ülke genelinde 3.000 şubeye ulaştı ancak 90’lı yıllarda şube sayısı 200’e düştü. 1985 yılında yayımlanan bankacılık kanunu, kişilerin paralarını bankalardan Gharz-ı Hassan kurumlarına götürmesine yol açtı.

Ağustos 1983’te Yasaya Aykırı Bankacılık Kanununun kabulü, bankalardan para çekilmesi ve kredi geri ödemelerinin artmasına yol açtı.

Mali ve Kredi Kurumlarının tamamı, bunlardan birkaçı hariç olmak üzere IRGC’ye bağlıdır.

80’lerin ortalarında, Be’sat ve Nobovat adındaki iki sınırlı ortaklık şirketi, birçoğunun sahip olduğu paranın tamamını yatırdıktan sonra iflas etmişti. Eski Saderat Bankası Genel Müdürü, sahtekârmaktan dolayı sahiplerinin tutuklandığı iddia edildi. İnsanlar Mali ve Kredi Kurumlarına yatırır çünkü bankalardan daha fazla faiz ödüyorlar. Kurumlar, daha fazla kâr elde etmek için halkın banka kuralları bilgisini kötüye kullanıyor.

Ayrıca, bu sorunu bankacılık ve kredi sistemindeki bilgisiz kişilerle de kullanmaktadırlar.

Uzmanlar, yetkililerin, İran’da 1979 İslam Devrimi’nden bu yana Bankacılık sisteminde şimdiye dek denetim görevlerini üstlenmediklerini düşünüyorlar. Ayetullah Humeyni, İran’daki İslam rejiminin lideri olarak “Eşek İçin Ekonomi” dedi. Khomeinist rejimin kurucusu öyle ifade ederken ülkenin ekonomisinin bundan daha iyi olmasını nasıl bekleyelim.

Ülkenin para ve bankacılık yasasının 11. maddesine göre, ülkenin para ve kredi sisteminin düzenleyicisi olarak Merkez Bankası, Bankaların ve Maliye ve Kredi Kuruluşlarının performansını izlemekle yükümlüdür.

Kurumların bilinmeyen kredi kaynakları, İran Bankacılık sistemindeki mevcut krizin bir başka nedeni.

İran ekonomisi, sistematik yolsuzluk, rüşvet, finansal kurumların denetlenememesi ve büyük çapta zimmete para geçirme nedeniyle her geçen gün hasta ve gittikçe hastalanıyor.